Τοπικά αγροτικά προϊόντα και εναλλακτική νησιωτική ανάπτυξη υπό το πρίσμα της Κ.ΑΛ.Ο. Η περίπτωση της Λέσβου
Τα ελληνικά νησιά παρουσιάζουν ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά που τα φέρουν σε μειωμένη ανταγωνιστική οικονομική θέση σε σχέση με άλλες περιοχές της χώρας όπως: μικρό μέγεθος, απομόνωση, περιορισμένοι φυσικοί πόροι, χωροταξική θέση απόσταση από τα κέντρα λήψης αποφάσεων, έντονες εποχιακές διακυμάνσεις στον πληθυσμό. Από την άλλη πλευρά, οι κατάλληλες κλιματολογικές και εδαφολογικές συνθήκες, το ιδιαίτερο πολιτισμικό και κοινωνικό περιβάλλον και οι τοπικές παραδόσεις σε αγροτικές και νησιωτικές περιοχές και ειδικότερα στα νησιά του Βορείου Αιγαίου και στη Λέσβο, ευνοούν την παραγωγή ιδιότυπων τοπικών προϊόντων αγροδιατροφής με συμβολική αξία που αποτελούν πλεονέκτημα προσφέροντας δυνατότητες διατήρησης και διαφοροποίησης της παραγωγικής βάσης και δημιουργίας προστιθέμενης αξίας, συνεισφέροντας στην τοπική ανάπτυξη.
Η πρόσφατη οικονομική κρίση στην Ελλάδα ενέτεινε πολλά από τα διαχρονικά προβλήματα των νησιών με σοβαρές επιπτώσεις στην τοπική επιχειρηματικότητα και την ανάπτυξη εντείνοντας τις τάσεις σταδιακής ερήμωσης πολλών δυσπρόσιτων και απομονωμένων περιοχών και τον μαρασμό των οικονομικών δραστηριοτήτων της νησιωτικής υπαίθρου. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια και κυρίως ως αποτέλεσμα της οικονομικής κρίσης ανθούν καθημερινά ποικίλοι εναλλακτικοί πειραματισμοί που επιθυμούν να ανατρέψουν τις δυσμενείς αυτές συνθήκες. Κυρίως μέσα από συνεργατικές πρωτοβουλίες ανθρώπων που αγαπούν τον τόπο τους, εμφανίστηκαν πολλά νέα εγχειρήματα που δραστηριοποιούνται στον τομέα της παραγωγής, τυποποίησης και εμπορίας μοναδικών και ιδιότυπων αγροτικών προϊόντων (τοπικές ποικιλίες) της περιοχής τους συνδέοντάς τα με τις ιδιαίτερες τοπικές παραδόσεις.
Τα εγχειρήματα αυτά δεν αποβλέπουν κατά προτεραιότητα στην επιδίωξη του κέρδους αλλά οι δρώντες πρωτίστως δημιουργούν ή ενισχύουν σε τοπικό επίπεδο τον κοινωνικό δεσμό εγκαινιάζοντας κοινωνικές καινοτομίες φιλοδοξώντας παράλληλα να υπηρετήσουν το συλλογικό συμφέρον. Έχοντας ως κύριο σκοπό την κάλυψη των αναγκών της κοινωνίας στη βάση της ελεύθερης συμμετοχής, της συνεργασίας, της ισότητας, της δημοκρατικής διακυβέρνησης και της αλληλεγγύης, ενεργούν στο πλαίσιο της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας. Πρόκειται για μία οικονομία που στοχεύει στη δημιουργία προστιθέμενης αξίας μέσω της ανάδειξης των τοπικών πόρων, της ενεργοποίησης του κοινωνικού κεφαλαίου, της εγκαινίασης κοινωνικών καινοτομιών και της προώθησης της κοινωνικής προόδου.
Με την παρούσα ερευνητική εργασία επιχειρείται η εκτίμηση της συμβολής των εγχειρημάτων της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας που δραστηριοποιούνται στον τομέα προώθησης των τοπικών αγροτικών προϊόντων στην εναλλακτική τοπική/νησιωτική ανάπτυξη, μέσα από τη μελέτη δύο κοινωνικών συνεταιριστικών επιχειρήσεων στη Λέσβο. Το κεντρικό ερευνητικό ερώτημα συνοψίζεται στο κατά πόσο νέες συνεργατικές πρωτοβουλίες κοινωνικής επιχειρηματικότητας που δραστηριοποιούνται στον αγροδιατροφικό τομέα συνεισφέρουν στη δημιουργία τοπικής απασχόλησης και εισοδήματος και επιδρούν στην κοινωνικο-οικονομική ανάπτυξη μιας νησιωτικής περιοχής με γνώμονα τον κοινωνικό τους αντίκτυπο. Από τη μελέτη προέκυψε ως βασικό συμπέρασμα ότι τα εγχειρήματα που μελετήθηκαν έχουν πραγματικά και χειροπιαστά οφέλη στην τοπική κοινωνία.
Ο κοινωνικός τους αντίκτυπος αντανακλάται στα αποτελέσματα των δραστηριοτήτων που έχουν αναλάβει και συνοψίζεται στη συλλογική και κοινωνική ωφέλεια που προσδίδεται στους ανθρώπους, το περιβάλλον, την κοινότητα, μέσα από τη δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης κυρίως για ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, την ανάπτυξη νέου τύπου κοινωνικών και οικονομικών σχέσεων με βάση την εμπιστοσύνη, την τίμια και ειλικρινή συνεργατική συμπεριφορά και την ενεργή συμμετοχή με την επίδειξη αλληλεγγύης και ενδιαφέροντος προκειμένου να επιλυθούν προβλήματα που απασχολούν την τοπική και ευρύτερη νησιωτική κοινότητα.
Όλα τα παραπάνω μαζί με τον δημοκρατικό τρόπο λειτουργίας τους, συνηγορούν υπέρ της δημιουργίας κοινωνικής και οικονομικής αξίας στην τοπική κοινωνία αναδεικνύοντας τους τοπικούς παραγωγικούς πόρους και προωθώντας την κοινωνική πρόοδο.
