Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία (ΚΑΟ)
Το Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία» (στο εξής ΚΑΟ) έχει διεπιστημονικό χαρακτήρα καθώς περιλαμβάνει ένα συνδυασμό της πλειονότητας των κοινωνικών επιστημών και πιο συγκεκριμένα των Οικονομικών, της Κοινωνιολογίας, της Πολιτικής Επιστήμης, της Νομικής Επιστήμης, της Γεωγραφίας και της Ψυχολογίας. Σε γνωσιακό επίπεδο έχει διττή στόχευση, τόσο ακαδημαϊκή όσο και εφαρμοσμένη – πρακτική. Στοχεύει, λοιπόν, αφενός στην παροχή εξειδικευμένης θεωρητικής και ερευνητικής γνώσης σε ένα διεθνώς ραγδαία αναπτυσσόμενο επιστημονικό πεδίο και αφετέρου στην παροχή εξειδικευμένης πρακτικής, εμπειρικής και εφαρμοσμένης γνώσης.
Ως αποτέλεσμα της διττής στόχευσής του το ΠΜΣ φιλοδοξεί να δημιουργήσει στελέχη που θα έχουν την απαιτούμενη γνώση και ικανότητα προκειμένου είτε να συνεχίσουν τη θεωρητική και εμπειρική επιστημονική έρευνα, είτε να εφαρμόσουν άμεσα τις αρχές, αξίες και πρακτικές της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας συστήνοντας οι ίδιοι εγχειρήματα κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας ή αναβαθμίζοντας τη λειτουργία ήδη υπαρχόντων εγχειρημάτων, παρέχοντας συμβουλές σε όσους θέλουν να τα συστήσουν, σχεδιάζοντας την τοπική ανάπτυξη της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας ή στελεχώνοντας την τοπική, περιφερειακή και κεντρική διοίκηση και τις δομές υποστήριξης της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας.
Τίτλος στα αγγλικά: Social and Solidarity Economy
Χαρακτηρισμός ΠΜΣ: ΜSc (Master of Science)
Πιστωτικές Μονάδες ECTS Προγράμματος Σπουδών: 120 (30 ECTS ανά εξάμηνο)
Ελάχιστη διάρκεια φοίτησης: 2 ακαδημαϊκά έτη
Ταξινόμηση σύμφωνα με τον κώδικα ISCED-2011 της Unesco: – με βάση το επίπεδο σπουδών: 7
Τομέας Εκπαίδευσης με βάση τον κώδικα ISCED-2013 της Unesco: 0318 – Διεπιστημονικό πρόγραμμα στους τομείς: Economics, Political Sciences and Civics, Psychology, Sociology and Cultural Studies.
Στο Π.Μ.Σ. γίνονται δεκτοί πτυχιούχοι τμημάτων ΑΕΙ και ΤΕΙ της ημεδαπής ή ομοταγών ιδρυμάτων της αλλοδαπής.
Η γλώσσα διδασκαλίας του ΠΜΣ είναι η Ελληνική. Για την επιτυχή παρακολούθηση των ΘΕ του ΜΠΣ απαιτείται, επιπλέον της γλώσσας διδασκαλίας, η καλή γνώση της Αγγλικής σε επίπεδο Β2.
Σημείωση:
Όπου στα προηγούμενα γίνεται αναφορά σε:
α. Πτυχιούχους Τμημάτων Πανεπιστημίων ή Τ.Ε.Ι., εννοούνται οι πτυχιούχοι τμημάτων: ελληνικών Πανεπιστημίων ή Τ.Ε.Ι. ή οι έχοντες ισότιμους και αντίστοιχους τίτλους της αλλοδαπής αναγνωρισμένους από το ΔΙ.Κ.Α.Τ.Σ.Α. ή το Δ.Ο.Α.Τ.Α.Π. ή το Ι.Τ.Ε. αντίστοιχα ή οι κάτοχοι πρώτου κύκλου σπουδών των ως άνω τμημάτων ομοταγών ιδρυμάτων της αλλοδαπής*.
β. Πτυχιούχους Πανεπιστημίων ή Τ.Ε.Ι., εννοούνται οι πτυχιούχοι ελληνικών Πανεπιστημίων ή Τ.Ε.Ι., οι έχοντες ισότιμους τίτλους της αλλοδαπής αναγνωρισμένους από το ΔΙ.Κ.Α.Τ.Σ.Α. ή το Δ.Ο.Α.Τ.Α.Π. ή το Ι.Τ.Ε. αντίστοιχα ή οι κάτοχοι πρώτου κύκλου σπουδών ομοταγών ιδρυμάτων της αλλοδαπής*.
Με τον όρο δε Πανεπιστήμια εννοούμε Πανεπιστημιακές Σχολές, Πολυτεχνεία και την Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών.
*Επισήμανση: Σύμφωνα με την παρ. 7, αρ. 34 του ν. 4485/2017 «Δίπλωμα Μεταπτυχιακών Σπουδών δεν απονέμεται σε φοιτητή του οποίου ο τίτλος σπουδών πρώτου κύκλου από ίδρυμα της αλλοδαπής δεν έχει αναγνωριστεί από το Διεπιστημονικό Οργανισμό Αναγνώρισης Τίτλων (Δ.Ο.Α.Τ.Α.Π.), σύμφωνα με το ν.3328/2005 (Α΄80)».
Μετά την ολοκλήρωση του ΠΜΣ Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία (στο εξής ΚΑΟ) οι απόφοιτοι θα είναι σε θέση να:
○ Γνωρίζουν το περιεχόμενο, την ιστορία και τα θεμέλια της έννοιας της ΚΑΟ
○ Γνωρίζουν τις βασικές θεωρητικές – επιστημολογικές παραδοχές και τα κεντρικά επιχειρήματα των σύγχρονων προσεγγίσεων της ΚΑΟ
○ Διακρίνουν τις ποικίλες μορφές και τύπους επιχειρήσεων, αμοιβής της εργασίας, χρηματοδότησης και συναλλαγών της ΚΑΟ
○ Γνωρίζουν και να προσεγγίζουν κριτικά τις σύγχρονες θεωρίες των κοινών
○ Εξοικειωθούν με τεχνολογίες και να γνωρίσουν πρακτικές που είναι βασισμένες ή προσανατολισμένες στα κοινά
○ Ερευνούν τα κοινά με διεπιστημονικό και πολύπλευρο τρόπο συνδυάζοντας τη θεωρητική μελέτη και συζήτηση με βιωματικές και συμμετοχικές διαδικασίες μάθησης
○ Διακρίνουν τις ευκαιρίες και τις προκλήσεις που προκύπτουν από την ανάδυση νέων συνεργατικών μοντέλων παραγωγής των κοινών αγαθών
○ Γνωρίζουν τις διαφορετικές προσεγγίσεις της πολιτικών ανάπτυξης και να διακρίνουν τις χωρικές τους παραμέτρους
○ Γνωρίζουν τις διαφορετικές προσεγγίσεις της κοινωνικής καινοτομίας
○ Σχεδιάζουν σε επίπεδο κοινότητας, τοπικό ή περιφερειακό, την οργάνωση και την ανάπτυξη της ΚΑΟ
○ Αντιλαμβάνονται τις στοχεύσεις και τα πολιτικά διακυβεύματα των δημόσιων πολιτικών καθώς και τους παράγοντες που τις διαμορφώνουν σε συγκεκριμένες χώρες
○ Να προσεγγίζουν ιστορικά και κριτικά την σχέση του κράτους με την ΚΑΟ
○ Γνωρίζουν την ιστορικότητα της πολιτικής διαμάχης που εξελίσσεται με επίκεντρο την ΚΑΟ
○ Σχεδιάζουν την άσκηση δημόσιων πολιτικών για την ΚΑΟ
○ Προσεγγίζουν ιστορικά και κριτικά τη σχέση των κοινωνικών κινημάτων με την ΚΑΟ
○ Διακρίνουν και να αξιολογούν επιχειρηματικές “ευκαιρίες” και καινοτομικές προοπτικές στο χώρο της ΚΑΟ
○ Γνωρίζουν τις πρόσφατες οικονομικές – τεχνολογικές εξελίξεις και να αποτιμούν τον αντίκτυπο που έχουν αυτές στην ΚΑΟ
○ Αναπτύσσουν και να συντονίζουν τις στρατηγικές διοίκησης και λειτουργίας των εγχειρημάτων της ΚΑΟ
○ Αναπτύσσουν τις κατάλληλες στρατηγικές τοποθέτησης και διαφοροποίησης προϊόντων και υπηρεσιών
○ Γνωρίζουν τους όρους και τις προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούνται για την δημιουργία διαφορετικών τύπων ομάδας καθώς και τα στάδια της ανάπτυξης τους
○ Γνωρίζουν τους παράγοντες που διαμορφώνουν την δυναμική της ομάδας
○ Σχεδιάζουν και να προωθούν μοντέλα επικοινωνίας μεταξύ όσων εμπλέκονται σε εγχειρήματα της ΚΑΟ
○ Προτείνουν τεχνικές επίλυσης των συγκρούσεων που προκύπτουν στο πλαίσιο μιας ομάδας
○ Σχεδιάζουν διαδικασίες αναστοχασμού και αυτό-αξιολόγησης ομαδικών εγχειρημάτων
○ Αντιλαμβάνονται την ποικιλομορφία των μοντέλων διοίκησης της ΚΑΟ
○ Υποστηρίζουν τα μέλη των εγχειρημάτων της ΚΑΟ στο σχεδιασμό και στην εφαρμογή μοντέλων λήψης αποφάσεων και διακυβέρνησης
○ Οργανώνουν τις διοικητικές λειτουργίες μιας επιχείρησης της ΚΑΟ
○ Συντονίζουν με συλλογικό τρόπο τους/τις εργαζόμενους/ες σε φορείς της ΚΑΟ
○ Προγραμματίζουν και να παρακολουθούν την υλοποίηση του σχεδίου της παραγωγικής διαδικασίας
○ Προσδιορίζουν τις χρηματοδοτικές/χρηματοοικονομικές ανάγκες μιας επιχείρησης της ΚΑΟ
○ Γνωρίζουν τις ευρωπαϊκές και εθνικές πολιτικές για τη χρηματοδότηση των επιχειρήσεων της ΚΑΟ και να διαχειρίζονται τις χρηματοοικονομικές καταστάσεις αυτών των επιχειρήσεων
○ Αναζητούν και να αξιολογούν τις διαθέσιμες εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης των επιχειρήσεων της ΚΑΟ
○ Εκτιμούν τους πιθανούς κινδύνους που ενέχουν οι εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης των επιχειρήσεων της ΚΑΟ για την ικανοποίηση των επιμέρους στόχων τους
○ Λαμβάνουν αποφάσεις σε καθεστώς αβεβαιότητας και κινδύνου ελέγχοντας την επενδυτική ετοιμότητα της επιχείρησης της ΚΑΟ
Γενικές Πληροφορίες
Η αναγκαιότητα ενός ΠΜΣ για την ΚΑΟ αυτήν την περίοδο στη χώρα μας κρίνεται ιδιαίτερα μεγάλη τόσο σε επιστημονικό όσο και σε εφαρμοσμένο – πρακτικό επίπεδο.
Σε επιστημονικό επίπεδο, το αντικείμενο της ΚΑΟ έχει γνωρίσει διεθνώς ραγδαία ανάπτυξη κατά τα τελευταία χρόνια λόγω αφενός της αναζήτησης νέων μοντέλων ανάπτυξης και κοινο-οικονομικής οργάνωσης στο πλαίσιο της παρατεταμένης κρίσης και αφετέρου της ίδιας της ανάπτυξης του πεδίου.
Ιδιαίτερα η Ελλάδα, την τελευταία πενταετία, βρίσκεται στο επίκεντρο του διεθνούς ερευνητικού ενδιαφέροντος εξαιτίας της σημαντικής ανάπτυξης της ΚΑΟ στα χρόνια της κρίσης, με αποτέλεσμα πλήθος Ελλήνων και αλλοδαπών ερευνητών να πραγματοποιούν μελέτες περίπτωσης. Η ΚΑΟ ως επιστημονικό αντικείμενο συγκροτείται τόσο ως ανανέωση αλλά και ως τομή της επιστημονικής έρευνας για τον τρίτο τομέα, την κοινωνική οικονομία, τον εθελοντικό ή μη κερδοσκοπικό τομέα, ανανέωση και τομή που συμβαδίζει με τις εξελίξεις στο ίδιο το πεδίο.
Σε διεθνές επίπεδο η ΚΑΟ αποτελεί αντικείμενο πλήθους πανεπιστημιακών εργαστηρίων, προγραμμάτων μεταπτυχιακών σπουδών, ερευνητικών ιδρυμάτων και ινστιτούτων, διεθνών συνεδρίων και ερευνητικών προγραμμάτων. Η θεωρητική και εμπειρική έρευνα για την ΚΑΟ σχετίζεται με διαφορετικά αντικείμενα των Κοινωνικών Επιστημών, όπως την οργάνωση, το σχεδιασμό και τη διοίκηση εγχειρημάτων ΚΑΟ, την κοινωνιολογία της συλλογικής δράσης, τα οικονομικά και τη γεωγραφία της τοπικής ανάπτυξης, την κοινοτική ψυχολογία, τις προνοιακές πολιτικές και το κοινωνικό κράτος, τη θεωρητική και διεπιστημονική προσέγγιση των κοινών. Το προτεινόμενο ΠΜΣ επιχειρεί να καλύψει όλες τις παραπάνω όψεις του φαινομένου.
Σε πρακτικό – εφαρμοσμένο επίπεδο, η σημαντική ανάπτυξη του πεδίου τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα έχει αναδείξει την αναγκαιότητα ανάπτυξης επαγγελματικών δεξιοτήτων και στελεχών, τα οποία θα είναι σε θέση να συμβάλλουν στην αντιμετώπιση των προβλημάτων που αντιμετωπίζει ο χώρος. Τέτοια προβλήματα είναι:
α) ο μικρός αριθμός στελεχών που κατέχουν την απαιτούμενη θεωρητική και εμπειρική γνώση με αποτέλεσμα οι άνθρωποι που συστήνουν τέτοιες επιχειρήσεις να μην έχουν τα απαραίτητα εφόδια και επιπρόσθετα να μην έχουν την κατάλληλη υποστήριξη, καθώς αναγκάζονται να απευθυνθούν σε κλασικές εταιρείες συμβούλων οι οποίες δεν γνωρίζουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της ΚΑΟ,
β) ο μικρός αριθμός ικανών στελεχών της κεντρικής διοίκησης, και της περιφερειακής και τοπικής αυτοδιοίκησης που καλούνται να σχεδιάσουν και υλοποιήσουν πολιτικές και προγράμματα ενίσχυσης της ΚΑΟ και
γ) οι περισσότερες από τις νέες επιχειρήσεις κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας που συστήνονται αναπαράγουν την υπάρχουσα δομή της ελληνικής οικονομίας, διότι δεν έχουν πρόσβαση σε στελέχη υψηλού μορφωτικού επιπέδου που θα υποστηρίξουν τα εγχειρήματα σε τομείς κοινωνικής καινοτομίας και αιχμής.
Σημερινή κατάσταση των σχετικών ΠΜΣ στα ελληνικά ΑΕΙ και διεθνώς
Το ΠΜΣ είναι καινοτόμο για τα ελληνικά δεδομένα, καθώς δεν υφίσταται παρόμοιο ΠΜΣ στα ελληνικά ΑΕΙ. Ωστόσο, υπάρχει διάσπαρτο ακαδημαϊκό προσωπικό που θεραπεύει όψεις του πολυδιάστατου αντικειμένου σε διάφορα ελληνικά πανεπιστήμια και ΤΕΙ.
Σε διεθνές επίπεδο τα τελευταία χρόνια λειτουργεί σημαντικός αριθμός ΠΜΣ σε μεγάλο αριθμό πανεπιστημίων πολλών χωρών. Ενδεικτικά, στην Ευρώπη ΠΜΣ με το ίδιο ή συναφές επιστημονικό αντικείμενο λειτουργούν στη Γαλλία στα πανεπιστήμια Jean Moulin University Lyon 3, Université de Valenciennes et du Hainaut Cambrésis, Université de haute – Alsace, Université Paris – Est Marne La Vallee, Université Caen Normandie, Université Jean Monnet Saint Etienne, Aix Marseille Université, Institute Catholique de Paris, Université Paris 8, στην Ελβετία στο University of Geneva, στην Ισπανία στα πανεπιστήμια University of the Basque Country, University of Montragon, στην Ιταλία στο University of Bologna, στο University of Trento, στη Δανία στο University of Roskilde, στην Πορτογαλία στο Instituto Universitario de Lisboa, στην Ιρλανδία στο University College Cork, στο Βέλγιο στο University of Liege. Εκτός Ευρώπης, σημαντικός αριθμός σχετικών μεταπτυχιακών προγραμμάτων λειτουργεί στον Καναδά, την Αυστραλία, τις Ινδίες και τη Λατινική Αμερική.
Η επισκόπηση της διάρθρωσης των παραπάνω ΠΜΣ που λειτουργούν στην Ευρώπη συνέβαλε στη διάρθρωση του προτεινόμενου ΠΜΣ.
1ο Εξάμηνο
ΚΑΟ50 Έννοιες και θεωρίες της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας
ΚΑΟ51 Οργανωτικές μορφές και τύποι της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας
ΚΑΟ52 Τα κοινά: ένα εναλλακτικό παράδειγμα
2ο Εξάμηνο
ΚΑΟ60 Χωρική Ανάπτυξη, Κοινωνική Καινοτομία και Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία
ΚΑΟ61 Δημόσιες πολιτικές και θεσμικό πλαίσιο για την Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία
ΚΑΟ62 Κοινωνικά κινήματα, κράτος και Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία)
3ο Εξάμηνο
ΚΑΟ70 Επιχειρηματικός σχεδιασμός Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας
ΚΑΟ71 Διακυβέρνηση κοινωνικών εγχειρημάτων
ΚΑΟ72 Χρηματοοικονομική Διοίκηση και Χρηματοδότηση επιχειρήσεων της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας
4o Εξάμηνο
ΚΑΟΔΕ Μεταπτυχιακή Διπλωματική εργασία
1. Υ: Υποχρεωτική
Οδηγίες Επιλογής Θ.Ε.:
Οι φοιτήτριες/φοιτητές μπορούν να επιλέγουν από μία (1) έως τρεις (3) Θ.Ε. το εξάμηνο.
Στο 1ο εξάμηνο, εάν επιλέξουν μία (1) Θ.Ε. τότε αυτή πρέπει να είναι η ΚΑΟ50, εάν επιλέξουν δύο (2) Θ.Ε. τότε αυτές πρέπει να είναι οι ΚΑΟ50 και ΚΑΟ51 εάν, τέλος, επιλέξουν και τρίτη Θ.Ε. τότε αυτή θα είναι η ΚΑΟ52.
Στα επόμενα δύο εξάμηνα, μπορούν να επιλέξουν όποια από τις ΘΕ του εξαμήνου επιθυμούν υπό τον όρο ότι θα επιλέξουν ταυτόχρονα και τις Θ.Ε. που τους έχουν απομείνει από το προηγούμενο εξάμηνο. Για την καλύτερη κατανόηση του περιεχομένου των γνωστικών αντικειμένων προτείνεται, ωστόσο, κατά περίπτωση η σειρά ΚΑΟ62-ΚΑΟ61- ΚΑΟ60 το Β’ Εξάμηνο και ΚΑΟ71-ΚΑΟ72-ΚΑΟ70 το Γ’ Εξάμηνο.
Η εκπόνηση της Μεταπτυχιακής Διπλωματικής Εργασίας γίνεται μετά την επιτυχή ολοκλήρωση και των εννέα (9) Θ.Ε. του προγράμματος.
Πληροφορίες για τη διάρθρωση
Στο πρώτο εξάμηνο περιλαμβάνονται δύο εισαγωγικές Θεματικές Ενότητες για τις εννοιολογικές και θεωρητικές προσεγγίσεις (ΚΑΟ50) και οργανωτικές μορφές και τύπους της ΚΑΟ αντίστοιχα (ΚΑΟ51) και μια Θεματική Ενότητα (ΚΑΟ52) που επεκτείνει τους ορίζοντες της συζήτησης στο σύγχρονο προβληματισμό για τα κοινά.
Το δεύτερο εξάμηνο περιλαμβάνει δύο Θεματικές Ενότητες που συνδυάζουν τη θεωρία με την εμπειρία (ΚΑΟ60 και ΚΑΟ61) και μια με περισσότερο θεωρητικό και ιστορικό προσανατολισμό (ΚΑΟ62). Η πρώτη Θεματική Ενότητα του 2ου εξαμήνου αφορά στην κοινωνική καινοτομία και την κοινοτική οικονομική ανάπτυξη που προσδοκάται ότι θα προκαλέσει η ΚΑΟ (ΚΑΟ60). Η δεύτερη ΘΕ επικεντρώνεται στο σύγχρονο θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας της ΚΑΟ και τις σύγχρονες δημόσιες πολιτικές (ΚΑΟ61), ενώ η τρίτη Θεματική Ενότητα αναφέρεται στη σχέση της ΚΑΟ αφενός με άλλες μορφές συλλογικής δράσης και κυρίως τα κινήματα με τα οποία έχει ιστορικά συμπορευτεί και αφετέρου με το κράτος (ΚΑΟ62).
Στο τρίτο εξάμηνο η έμφαση δίνεται στην παροχή εφαρμοσμένων γνώσεων. Η πρώτη ΘΕ του τρίτου εξαμήνου αφιερώνεται στον επιχειρηματικό σχεδιασμό (ΚΑΟ70), η δεύτερη ΘΕ στη διακυβέρνηση εγχειρημάτων ΚΑΟ (ΚΑΟ71) και η τρίτη ΘΕ στη χρηματοοικονομική διοίκηση και χρηματοδότηση των εγχειρημάτων ΚΑΟ (ΚΑΟ72).
Το κόστος του Προγράμματος Σπουδών υπολογίζεται σε σχέση με τις πιστωτικές μονάδες του, καθώς μια (1) Πιστωτική Μονάδα (ECTS) ανέρχεται σε 30€. Επομένως, η εκάστοτε Θεματική Ενότητα κοστολογείται στα 300€/ Διπλωματική Εργασία 900€ και το συνολικό κόστος του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών ανέρχεται στις 3.600€.
Για πληροφορίες σχετικά με το πρόγραμμα επικοινωνήστε με:
Τμήμα Μητρώου Φοιτητών
Τηλέφωνο Επικοινωνίας: 2610 367326
Ε-mail: kao@eap.gr
