Εναλλακτικά παιδαγωγικά μοντέλα και εκπαιδευτικά κοινά: μια συγκριτική μελέτη
Στην παρούσα μελέτη παρουσιάζονται κάποιες εναλλακτικές εκπαιδευτικές προτάσεις, που αναδεικνύουν την ακαταλληλότητα και την αδυναμία του κυρίαρχου εκπαιδευτικού συστήματος να εντάξει το σύνολο των παιδιών και των νέων στους κόλπους του, καθώς αυτό (το εκπαιδευτικό σύστημα), τόσο στη χώρα μας όσο και διεθνώς (κατά κανόνα) είναι αυτό που έχει την πιο αργή εξέλιξη σε σχέση με οποιοδήποτε άλλον τομέα της οικονομικής και κοινωνικής ζωής, με ελάχιστη έως καθόλου εφαρμογή καινοτομιών και αλλαγών.
Από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα έχουν εμφανιστεί διάφορα εναλλακτικά εκπαιδευτικά συστήματα και παιδαγωγικά μοντέλα που, με διαφοροποιήσεις μεταξύ τους, δίνουν έμφαση στο ίδιο το παιδί – ως εκπαιδευόμενο αμφισβητώντας το ρόλο του/της ειδικού – ως αυθεντία που καθορίζει ολοκληρωτικά την εκπαιδευτική διαδικασία, και προτείνοντας διαφορετικούς τρόπους μάθησης και συμμετοχής. Αναλυτικότερα, η παρούσα εργασία βασίζεται αρχικά στη μελέτη τεσσάρων διαδεδομένων παιδαγωγικών μοντέλων, αυτά των Τζον Ντιούι, Μαρίας Μοντεσσόρι, Σελεστέν Φρενέ και Αλεξάντερ Σ. Νηλ.
Από την άλλη εξετάζονται τα εκπαιδευτικά κοινά, τα οποία εστιάζουν στην εξισωτική και συλλογική διαχείριση άυλων (και υλικών) κοινών πόρων όπως είναι η γνώση, η πληροφορία, η πολιτειότητα και η εκπαίδευση, από όλα τα μέλη της εκπαιδευτικής κοινότητας, δηλαδή εκπαιδευτικούς, γονείς και παιδιά, ανεξάρτητα από την ηλικία τους, με στόχο τη δημιουργία ευτυχισμένων, δημιουργικών, συμμετοχικών και υπεύθυνων πολιτών/κοινωνών στο εδώ και το τώρα, κι όχι τη προετοιμασία άβουλων πολιτών – καταναλωτών στο μέλλον.
Στόχευση της μελέτης μας είναι ο εντοπισμός των κοινών στοιχείων του καθενός από τα τέσσερα εναλλακτικά παιδαγωγικά μοντέλα, και κυρίως των διαφοροποιήσεων που παρουσιάζουν αυτά, με τα εκπαιδευτικά κοινά, ώστε μέσα από τη σύγκρισή τους να αναδείξουμε την καταλληλότερη πρόταση που να ικανοποιεί τις σύγχρονες ανάγκες των μεμονωμένων ατόμων, και κυρίως του κοινωνικού συνόλου.
